İnsan Hakları Derneği Hatay Şubesi Çevre Ve Ekoloji Komisyonu bir açıklama yaparak son günlerde tartışılan Defne /Turunçlu Membran Biyoreaktör Prosesli Atıksu Arıtma Tesisinin kaldırılmasını istedi
İHD Hatay Şubesi cevre ve ekoloji komisyonunun açıklaması şöyle:
Anayasa’nın 56. maddesi: “Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir
Birleşmiş Milletler Çevre Konferansı ilk kez 1972 yılında Stockholm’de düzenlenmiş neticesinde kabul edilen Bildiri’de ‘’Çevre Hakkı’’ yer almıştır. Bu belgede, kişinin, kendisine “onurlu ve esenlikli bir yaşam sürmesine imkân veren bir çevrede, özgürlük, eşitlik ve tatmin edici yaşam koşullarına” sahip olması ilk kez bir temel hak olarak tariflemiştir.Afrika İnsan ve Halkların Hakları Şartı, madde 24’te “bütün halkların, gelişmelerine elverişli olan genel tatmin edici bir çevrede yaşama hakkı” na sahip olduğu belirtilmekte, Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi’ne ek Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara ilişkin San Salvador Protokolü madde 11/1’de herkesin “sağlıklı bir çevrede yaşaması” ve “temel kamu hizmetlerine erişmesi” bir hak olarak tanımlanmıştır. Bu Protokol ayrıca madde 11/2’de “çevrenin korunması, muhafaza edilmesi ve iyileştirilmesi” hususlarında devlete bir destekleme/geliştirme ödevi de yüklemektedir. Son olarak Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı’nın “dayanışma” başlıklı 4. bölümünde bulunan madde 37, “çevrenin ileri bir düzeyde korunması ve kalitesinin artırılması” hedeflerinin Avrupa Birliği politikalarına entegre edilmesi ve bunun da “sürdürülebilir kalkınma ilkesi”ne uygun bir şekilde gerçekleştirilmesi gerektiğini vurgulamaktadır. Anayasa’nın 56. maddesi: “Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek Devletin ve vatandaşların ödevidir.” hükmünü içermektedir.
TMMOB Bir an önce mevcut tesisin de kullanım dışı bırakılması gerektiği rapor etmiş,
Yıllardır bölge halkını hem psikolojik hem maddi olarak etkilemekte olan arıtma tesisiyle ilgili rapor kamuoyu ile paylaşıldı. TMMOB ’’ Defne /Turunçlu Membran Biyoreaktör Prosesli Atıksu Arıtma Tesisi ‘’ raporunu 27 Nisan 2021 tarihinde hazırlayarak kamuoyunun bilgisine sunmuştur. Rapora konu Atıksu Arıtma Tesisi Hatay İli, Defne İlçesi, Turunçlu Mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Raporda; yapılacak atıksu arıtma tesisinin en ideal işletme şartlarında dahi çevre halkına zarar vermeye devam edeceği, bunun yanında tesis, olası insan hataları ve doğal afetler nedeniyle de büyük bir potansiyel tehlike oluşturacağıdır. Bir an önce mevcut tesisin de kullanım dışı bırakılması gerektiği, tesis sahası ve çevresinin yeşil alan olarak düzenlenmesi, yeni atıksu arıtma tesis yapımı için MBR sistemi tercihinin gereksiz ve yararsız olduğu; MBR sistemi uygulanması durumunda bu güne kadar yaşanan sorunlara benzer ve daha ciddi sorunlara dair potansiyel riskler içermektedir. Kurulum ve işletim maliyetleri değerlendirildiğinde MBR sisteminin çok pahalı ve dezavantajlı olduğu, mevcut tesis yerinin 1980’li yıllarda kentin yerleşim durumuna göre, yerleşim yerlerinden uzakta bir yer olarak seçilip planlandığını ancak, kent nüfusunun hızla artması, tesis alanının bulunduğu bölgeyi, günümüzde yerleşim alanlarının içerisinde kalmasına sebep olduğu, atıksu arıtma tesisleri her gün 24 saat, yılın 365 günü kesintisiz çalışması gereken bir fabrika gibi düşünülmesi gerektiği; bu nedenle, tesisin işletmesi sonucu oluşabilecek muhtemel kirletici (kaba ve ince ızgara atıkları, kum ayırma ekipman atıkları, çamur vb.) kaynakları ile muhtemel koku ve gürültü sorunlarından dolayı, hangi tür atık su arıtma tesisi prosesi seçilirse seçilsin, bir atıksu arıtma tesisinin yerleşim yerinin, kente bu kadar yakınında olmasının uygun olmadığı dile getirilmiştir
Açıklanan raporda; ÇED Raporunda en uygun proses seçiminin MBR sistemi olduğu belirtildiği, bu sistemler için işletme sürecinin 30 yıl sürdüğü, düzenli bakımlarla ekonomik ömrün uzayacağı oysa membranların ortalama kullanım ömrünün 5 yıl olduğu ; bu sürenin sonunda değiştirilmesi gerektiği, ÇED Raporunda bu hususa yer verilmediği, ayrıca ÇED raporunda, “Asi Nehrine şu an atıksu deşarjının yapılmaya devam ettiği çevresel sorun olarak gösterildiği, Bu alana hızla tesis kurulabileceği, başka bir yere tesis yapmanın hem zaman olarak hem de maliyeti artacağı bir an önce buraya tesis yapılması gerektiğinin belirtildiği. Fakat seçilen yerin uygun olmadığı, yapılacak tesisin gelecek için çok daha riskli görüldüğü, Tesiste yüksek devirli ve kapasiteli bloverler kullanılacağı, bunların önemli birer gürültü kaynağı olduğu gerek projede, gerekse ÇED dosyasında gürültü sorununun çözümüne yönelik bir uygulama vurgusunun olmadığı dile getirilmiştir. Hatay İlinin 2039 yılı nüfusunun 415 000 , 2045 nüfusunun 550 000 kişi olarak öngörüldüğü ve atıksu debisinin buna göre tasarlandığı, Ancak Hatay ilinin savaş iklimi ve siyasi atmosfer nedeniyle yoğun olarak göç aldığı, Nüfusun yaklaşık %25’inin göçmenlerden ve mültecilerden oluştuğu ve toplam nüfusun hızla arttığı Yeni tesis tasarım ve yapımında bu durumun dikkate alınması gerektiği vurgulanmıştır. Günümüzde, çevresel kirlenmeler ve bozulmalar insan hayatını ve sağlığını birçok açıdan olumsuz şekilde etkilemekte, bu da kişilerin sahip oldukları hak ve özgürlükler üzerinde bir tehdit oluşturmaktadır. Defne Bölgesi’nde ciddi çevre kirliliği, sağlık sorunları ve kötü kokuya sebebiyet vermektedir.
cevre kanunu açık
5909 sayılı Çevre Kanunu Madde 3 –(Değişik: 26/4/2006-5491/3 md.) Çevrenin korunmasına, iyileştirilmesine ve kirliliğinin önlenmesine ilişkin genel ilkeler şunlardır: a) Başta idare, meslek odaları, birlikler ve sivil toplum kuruluşları olmak üzere herkes, çevrenin korunması ve kirliliğin önlenmesi ile görevli olup bu konuda alınacak tedbirlere ve belirlenen esaslara uymakla yükümlüdürler. Denilmektedir .Oysa Türkiye sınırından 88 km yol aldıktan sonra Akdeniz’e dökülen Asi Nehrinin sanayi, evsel ve tarımsal atıklarından kaynaklı kirliliğini önlemek maksadıyla 2017 yılında Hatay Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından Antakya Kavaslı Köprüsünden Defne Turunçlu Arıtma tesisine kadar 6800 metre boru hattı çekilmiştir.Turunçlu Arıtma Tesisi kısmında 3-4 metre kot farkından dolayı arıtma tesisine bağlanamadığı ve arıtma yapılmadan Asi Nehrine bırakıldığı ifade edilmektedir. Antakya Ticaret Ve Sanayi Odası yönetim Kurulu Başkanı Hikmet Çinçin’in .06.07.2020 tarihli ve Sayı :25326669-100-3462 ,Konu:Turunçlu Arıtma Tesisi Hk. Büyük Şehir Belediyesi ,Su ve Kanalizasyon Genel Müdürlüğü İşletme Daire Başkanlığına gönderdiği bilgi edinme dilekçesinden sorunun ciddiyetini anlıyoruz .Yine 5909 sayılı Çevre Kanunu , Kirletme yasağı: Madde 8 – Her türlü atık ve artığı, çevreye zarar verecek şekilde, ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı biçimde alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak, uzaklaştırmak ve benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktır. Kirlenme ihtimalinin bulunduğu durumlarda ilgililer kirlenmeyi önlemekle; kirlenmenin meydana geldiği hallerde kirleten, kirlenmeyi durdurmak, kirlenmenin etkilerini gidermek veya azaltmak için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdürler. Ayrıca Çevre Şehircilik İl Müdürlüğü’nün bilgisi dahilinde olan bu sorun ivedilikle çözülmelidir.
Defne ve Antakya’yı korumak kentin rahat nefes almasını sağlamak uygarlık tarihi açısından borçtur
İnsan Hakları Derneği Hatay Şubesi Çevre ve Ekoloji Komisyonu olarak ana hatlarıyla TMMOB ’’ Defne /Turunçlu Membran Biyoreaktör Prosesli Atıksu Arıtma Tesisi ‘’ 27 Nisan 2021 tarihinde kamuoyunun bilgisine sunulan rapor çevrenin korunması dair katkısı tartışmasız çok önemlidir. Öte yandan, çevre kirliliğinin ve çevre ve insan sağlığını tehdit eden tehlikeli faaliyet haline gelen arıtma tesisinin mevcut durumu insanın, ‘’ sağlıklı çevrede de yaşama’’ haklarının korunmasını zaafa uğrattığı ve halk sağlığını etkilediği/etkileyeceği ayrıntılı anlatılmaktadır . Konuya, sağlıklı bir çevrede yaşama hakkının tanınması açısından baktığımızda tesisin kaldırılması halk sağlığı açısından yararlı olduğunu raporda da belirtilmektedir .
Sonuç olarak, çevre hakkı, bireylere, sivil toplum kuruluşlarına ve devletlere sorumluluklar yüklemekte, çevre politikalarına ve çevresel yönetim sürecine katılımı gerektirmektedir. Evrensel olarak kabul gören dayanışma haklarından biri olan çevre hakkının kapsamı; doğal yaşamın, flora ve faunanın korunması, doğanın (toprak, su, hava) temiz olarak muhafazası, düzenli sanayileşme, kimyasal artıkların uygun şekilde imha edilmesi, estetik bir çevre yaratma ve kültürel varlıkları korumadır. Kadim yerleşim yerleri olan Defne ve Antakya’yı korumak kentin rahat nefes almasını sağlamak uygarlık tarihi açısından borçtur .Buradan Hatay Büyük Şehir Belediye Başkanı Sayın Lütfü Savaş ‘a sesleniyoruz! Halk sağlığını etkileyen arıtma tesisini bulunduğu yerden kaldırarak, ekolojik ve çevreye uyumlu yeşil alanın yaratılmasını sağlayın.
Sağlıklı ve dengeli çevrede yaşamak herkesin hakkı !
