Türkiye’nin dünyaca tanınmış mimar, şehir ve bölge planlama uzmanlarının, sosyolog, psikolog ve arkeologlarının, bürokrasi, hukuk, iletişim, televizyon ve yayın dünyasından isimlerinin gönüllülük esasıyla bir araya gelerek kurduğu Ortak Akıl-Antakya Platformu, Antakya’nın yeniden ayağa kaldırılması için depremin ardından geçen bir yıllık süreç sonrasında bir değerlendirme raporu yayınladı. Raporda çok önemli tespitler, sorular ve öneriler yer alıyor.
“Antakya’nın Yeniden İhyası için Yürütülen Planlama ve İmar Faaliyetlerine Dair Kısa bir Değerlendirme” başlığı ile yayınlanan raporda Deprem bölgesinde belirsizliğin devam ettiği önemle vurgulanıyor.
Ortak Akıl-Antakya Platformu tarafından hazırlanan raporda öne çıkan başlıklar şöyle;
- Veri şeffaflığının bulunmaması, bölgeye dair bir çalışma yapmanın önünde önemli bir engel teşkil etmektedir.
- Sahadaki fiili gelişmelere yönelik aşamalı bir planlama henüz kamuoyu ile paylaşılmamıştır.
- Altyapı ve ulaşım ile ilgili kararlar ve yatırım programı eksiktir.
- Güncel incelemeler, zemin koşulları ve yeniden ayağa kaldırılma sürecinde başvurulacak inşaat yöntemleri paylaşılmamıştır.
- Bölgede ekonomik faaliyetin yeniden canlanması için nasıl bir yol izleneceği bilinmemektedir.
- Kamunun genel yaklaşımı, kurumsal ve sivil organizasyon yapısıyla koordinasyonsuzluk ve iletişim eksikliği yaşanmasına neden olmaktadır.
- Pilot proje olarak sunulan öneride “hız” bölgenin sürdürülebilir bir şekilde ayağa kaldırılmasının önüne geçmiştir.
- Kent dokusundaki kültürel ve tarihsel niteliklerin nasıl korunacağına dair bir yol haritası bulunmamaktadır.
- Antakya’nın “yeniden ihya” süreciyle ilgili finansal planlamaya dair model henüz ortaya konmamıştır.
Emre Arolat, Murat Tabanlıoğlu, Prof. Dr. Ece Ceylan Baba ve Levent Erden’in öncülüğünde kurulan ve danışmanlığını Prof. Dr. İlhan Tekeli’nin üstlendiği Ortak Akıl Antakya Platformu, 2023 yılında depremin hemen ardından kurulduktan sonra çalışmalarına başladı. Dernek statüsüne geçtiği Temmuz 2023 sonrası merkez ofisini Antakya’ya taşıdı. Platform tarafından yürütülen toplantıların kayıt ve notları düzenli olarak web sitesi üzerinden paylaşılıyor. Son olarak, 22 Ocak 2024 tarihinde yayımlanan ve deprem sonrası bir yıllık sürecin değerlendirildiği raporda Ortak Akıl-Antakya Platformu’nun ulaştığı sonuçlar ve tespit ettiği eksikler şu şekilde açıklandı:
Planlama ve Koordinasyon ciddi bir sorun:
Sahada etkin ve yaygın iletişimi sağlayacak koordinasyon ofisleri kurulmalı ve planlama çalışmalarını yürütmelidir
Şehirliler etkin rol almalı:
Depremden etkilenen şehirliler, planlama süreci ve yeniden imar faaliyetlerine “pasif hizmet alan depremzedeler” pozisyonunda bırakılmamalı, onlara söz hakkı verilmeli.
Uzmanlara görev verilmeli:
Yeniden inşa çalışmaları için önceliğin yerel aktörlere verilmesi gerekiyor. Önce yerelde talep oluşmalı, ardından koşullara göre taleplerin nasıl gerçekleştirileceği konusunda tasarımcı ve uzman desteği sağlanmalıdır.
Standartların en hızlı şekilde belirlenmesi gerekiyor:
Deprem sonrası yeniden planlama sürecinde olası bir afetin, bir daha böyle bir yıkıma neden olmaması için inşaat kalitesi yükseltilmeli ve bu da katı yönetmeliklerle somutlaştırılmalı.
Etaplama yapılmalı:
Planlamanın en zor kısmının yol haritasını belirlemek olduğunu unutmadan, tek hamlelik çözümler yerine süreç etaplara bölünmeli ve her aşama için açıkça ilan edilen hedefler konmalı.
Kaynak tahsisi konusu:
Yerelde somut sonuçlar doğuracak aktörlere, kamunun koyacağı standartlara ve yeniden inşa modeline uymak koşuluyla kaynakların dağıtılması konusu ele alınmalı. –
