Yaz aylarında çocuklarda en sık görülen bulaşıcı hastalıkların başında ishaller geliyor. Yoğun sıvı kaybına neden olan ishaller, erken dönemde önlem alınmazsa ciddi sağlık problemlerine yol açabiliyor. Memorial Ataşehir Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü’nden Doç. Dr. Gökhan Aydemir, yaz ishalleri ve tedavi planı hakkında bilgi verdi.
En sık 0-5 yaş arası görülüyor
Yaz döneminde sıklıkla karşılaşılan ishaller en çok 0-5 yaş grubundaki çocukları etkileyebilmektedir. Üst solunum yolu enfeksiyonlarının yanı sıra en sık görülen ishal durumlarıdır. Daha anne sütü alan bebeklerde 6-7’den fazla, anne sütü almayan çocuklarda ise 3’den fazla sulu dışkılama ishal olarak kabul edilmektedir. Eğer ki sık dışkılama sulu değilse bu ishal değildir. Çocuklarda ishale kusma ve ateş eşlik ediyorsa en kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurulması gerekir. Ateşi olmayan, kusmayan, ishalli çocuklar evde tedavi edilebilir. Önemli olan çocukta sıvı kaybı olup olmadığının takip edilmesidir. Sıvı kaybını anlayabilmek için çocuğun ne kadar idrar yaptığına ve idrarında bir azalma olup olmadığına bakılmalıdır. Kimi zaman bu ishallere kusma da eşlik edebilmektedir. İshale kusma da eşlik ediyorsa çocuk yeterince beslenemediği ve sıvı alamadığı için vücudunda hızlı bir sıvı kaybı olabilir. Bu duruma mutlaka dikkat edilmesi gerekir.
Çabuk bozulan yiyeceklere dikkat edin!
Hava sıcaklıklarının gitgide artması ile bakteriyel enfeksiyon ajanları da besinlerde kolay ve hızlı bir şekilde üreyebilmektedir. Besinlerin saklanma koşullarına bağlı olarak mikroplarda ve ürettikleri toksinlerinde artış görülmektedir. Bu enfeksiyon içeren besinleri tüketen çocuklar genellikle gastroenterit olarak bilinen ishal durumu ile karşı karşıya kalmaktadır. Bunun için uzun süre dışarıda açık bir şekilde beklemiş olan gıdaların tüketilmemesi gerekmektedir. Özellikle tatildeki açık büfelerde uzun süre dışarıda kalmış süt, krema, mayonez, et içerikli yiyecekler çocuklarda ishale neden olabilir, çocukları uzak tutmak gerekir. Dondurma, çikolata gibi çabuk eriyen ve bozulabilen yiyecekler de çocuklarda ishale yol açabilir. Bu konuda da dikkatli olunması gerekir.
Kirli sular da ishale neden olabiliyor
Hijyenik olmayan içme suları, mikropları barındırdığı için yaz döneminde ishallere yol açabilmektedir. Yine yaz döneminde çocukların kullandığı havuzlardan da ishaller kaynaklanabilmektedir. Havuzlardan yutulan mikroplu sular ishallere yol açabilir. Bunun için çocukların kullanacağı havuzun temizliğinden emin olmak gerekir. Hem çocuklar hem de ebeveynler el temizliklerine çok dikkat etmelidirler. Özellikle yemek öncesinde ellerin yıkanması için çocuklar teşvik edilmelidir. Yaz döneminde çocukların her gün yıkanması da genel temizlik için uygun olacaktır.
Gazlı ve şekerli içecekler ishalli çocuğa iyi gelmiyor
Çocuklarda ishal ve kusmanın aynı anda görülmesi, sıvı kaybını artırmaktadır. Bu durumda çocuklara ihtiyacı olan sıvı takviyesi yapılması gerekir. Sıvı kaybı hızlı olursa ve bu kayıp giderilmezse hayati tehlike oluşturabilir. Vücuttaki su kaybı arttıkça, çocuklarda dudak, ağız kuruluğu artar, sürekli uyku hali yaşanır, göz kürelerinde çökme, nabızda hızlanma, el ve ayaklarda soğukluk meydana gelebilir. İshalle birlikte bu belirtiler varsa en kısa sürede mutlaka doktora başvurulmalıdır. Çocuk ağızdan yeterli miktarda sıvı alamıyorsa bu durumda damardan sıvı ve elektrolit takviyesi tedavisi uygulanabilir. Bu dönemde çocuğa gazlı ve şekerli içecekler verilmemelidir. Bu tür içeceklerin ishale faydalı olduğuna inanılır; ancak bu yanlıştır. İshali kesmek için bitkisel ürünler de verilmemelidir.
Çocuklarda ishallere neden olan rota virüse dikkat!
Rota virüsü enfeksiyonu da bebeklerde ve çocuklarda ishallere neden olabilmektedir. Rota virüsü mide-bağırsak sisteminin viral bir enfeksiyondur. Rotavirüs, özellikle 2 yaş altı çocuklardaki akut ishallerin en sık nedenlerinden biridir. Küçük yaşlarda görüldüğünde genellikle hastane yatışlarının sebebidir. Aşırı kusma, ishal ve hayatı tehdit eden sıvı kaybı nedeniyle hastanede tedavi olmak zorunda kalınabilir. Bu anlamda rota virüs aşıları oldukça önemlidir. Rota virüs aşısının ilk dozu 6. haftadan sonra olacak şekilde bebek 4. ayını bitirmeden yapılmalıdır. Aşı 4-8 hafta aralarla tekrar edilir. Aşı ağız yoluyla damla şeklinde uygulanır. Rotavirüs aşısının diğer aşılarla birlikte aynı anda veya farklı zamanlarda uygulanmasında tıbben sakınca yoktur. Dikkat edilmesi gereken tek aşı, ağızdan verilen çocuk felci aşısıdır. Her iki aşı arası 15 günden az olmamalıdır.
Doktora danışmadan ilaç kullanmayın
İshal olan çocuk emzirme dönemindeyse mutlaka anne sütü almalıdır. Anne sütü, ishalden koruyan önemli bir besin kaynağıdır. Anne sütü alan bebekler daha çabuk iyileşmektedir. Eğer çocuk 6 aydan büyük ise ishal durumlarında ev yoğurdu, patates püresi, pirinç lapası ve muz püresi verilebilir. İshal döneminde çocuklara yağlı ve şekerli besinler verilmemelidir. Çocuklarda yaşanan ishal durumlarında doktor onayı olmadan kesinlikle antibiyotik tedavisi uygulanmamalıdır.
