Sağlık çalışanlarının sendikalarından biri olan Birlik ve Dayanışma Sendikası 5-7 Şubat 2024 tarihleri arasında Hatay ve Kahramanmaraş‘ta sahada yaptığı gözlemlerini ve sağlık çalışanlarıyla yaptığı söyleşileri rapor haline getirerek kamuoyu ile paylaştı
Sendikanın 4 ana başlık içeren raporu şu şekilde
6 Şubat 2023 depreminin 1.yılında Birlik ve Dayanışma Sendikası olarak depremden etkilenen Kahramanmaraş ve Hatay’ı ziyaret ederek hekim, ebe ve hemşire arkadaşlarımıza geçmiş olsun dileklerimizi ilettik ve mevcut sorunları yerinde görerek, onlardan dinledik.
6 Şubat depreminde maalesef Aile Hekimi ve Aile Sağlığı Ebe Hemşiresi arkadaşlarımızdan ve tüm sağlık emekçilerinden vefat edenler, eşini, çocuğunu, akrabalarını kaybedenler oldu. Yaralanan, evini kaybeden ve iş yerleri yıkılan arkadaşlarımız, depremin ilk anından itibaren durumlarının müsait olduğu ölçüde sağlık hizmeti sunmaya çalıştılar. Vefat eden çalışma arkadaşlarımıza rahmet diliyor, fedakârca bölgede hizmet etmeye çalışan arkadaşlarımıza da fedakarlıklarından olayı teşekkür ediyoruz.
Deprem bölgesi olan illerde Aile Hekimi ve Ebe Hemşire arkadaşlarımızın yaşadığı sıkıntılar, ilden ile ufak değişiklikler gösterse de temelde benzer sorunlardır.
Bu sorunları;
- Kişisel sağlık barınma ve yaşam sorunları
- Aile Hekimliği hizmetlerindeki bina malzeme ve işleyiş sorunları
- Aile Hekimi ve Aile Sağlığı Ebe ve Hemşirelerinin özlük hakları sorunları
- İdarenin yanlış, baskıcı ve çözüm odaklı olmaktan uzak çalışma yöntemleri olarak 4 temel başlıkta sıraladık.
KİŞİSEL BARINMA VE YAŞAM SORUNLARI
Depremde evi yıkılan veya kullanılamaz hale gelen Aile Hekimi ve Aile Sağlığı Ebe Hemşireleri gerek ekonomik nedenlerle gerekse bölgede yaşanan konut sıkıntısı nedeniyle konteynerlerde yaşamaktadırlar. Ayrıca ailesini başka yakın il ve ilçelere yerleştirerek iş yerlerine günübirlik gidiş geliş yapan arkadaşlarımız mevcuttur.
Bölgede ağustos ayına kadar devam eden dönüşümlü çalışma sisteminin sona erdirilmesi ile sürekli bölgede kalmak zorunda olan arkadaşlarımız barınma sıkıntısı yaşamaktadır.
AİLE HEKİMLİĞİ HİZMETLERİNDEKİ BİNA MALZEME VE İŞLEYİŞ SORUNLARI
Hatay‘da; 196 Aile Sağlığı Merkezinden 57’si yıkılmış ya da ağır hasarlı olarak kullanılamaz hale gelmiştir.
Kahramanmaraş’ta;126 Aile Sağlığı Merkezinden 19’u yıkılmış ya da ağır hasarlı olarak kullanılamaz hale gelmiştir.
Kahramanmaraş ve Hatay’da yıkılan ve kullanılamaz halde olan ASM’ lerin hiçbirinin yerine yenisi inşa edilmemiştir.
Hatay’da hasar gören KETEM binasının onarım ve tadilatı yapılmış olup, HPV ve Mamografi taramaları yapılabilmektedir.
Aile Sağlığı Merkezi yıkılan ya da ağır hasar gören arkadaşlarımız konteynerlerde yetersiz ve olumsuz koşullar altında hizmet vermeye çalışmaktadırlar.
Aile Sağlığı Merkezlerinin tüm malzemeleri depremde zarar görmüş, deprem sonrasında yıkılan ASM binalarından malzemeleri çalınmış, hekim, ebe ve hemşireler boş konteynerlerde çalışmak zorunda bırakılmış, birçok gerekli malzemeyi kendi imkanlarıyla tedarik etmek zorunda kalmışlardır.
Hatta yıkılan bazı sağlık kurumlarının idari binaları sağlam Aile Sağlığı Merkezlerine taşınarak, o ASM’ de görev yapan birimler konteynere yerleştirilmiştir.
Konteyner kentlere görevlendirilen aile hekimlerine gönderilen malzemelerin tedariğinde büyük bir sıkıntı vardır. ( temizlik malzemesi, tansiyon aleti, steteskop, otoskop, pansuman malzemeleri)
Bölgede konteynerlerde hizmet veren Aile Hekimliği Birimlerinin en büyük sorunları; su basmaları, elektrik ve su kesintileri, ısınma sorunları, gerekli etkin çalışma alanlarının oluşmaması ve hasta bekleme alanlarının dışarıda açık alanda olmasıdır.
Elektrik kesintileri deprem bölgelerinin genelinde, tüm ASM’ lerde aşı soğuk zincirinde oluşturduğu sıkıntılar nedeniyle koruyucu sağlık hizmetlerini oldukça kötü etkilemektedir.
Bu durum aşı dağıtımı, aşı saklanması ve aşı uygulanması sorunlarını beraberinde getirmektedir.
Aile Hekimliği birimlerindeki diğer önemli bir sorun ise vefat dışında, bölge içi ve dışı göçler ve kayıplar nedeniyle kayıtlı nüfusa ulaşılamamasıdır.
Kayıtlı nüfusunun neredeyse yarısı vefat, göç ve kayıplarla ulaşılamaz olan birimlere, aşı ve izlem oranlarının düşük olması bahane edilerek baskı yapılması ve bu oranlar üzerinden ödemeye tabi tutulması asla kabul edilemez.
Aynı il ve ilçede dahi olsa, gerçekleşen göçler aşı ve izlem gibi Aile Hekimliğinin önemli bir parçası olan hizmetlerin sunumunu aksatmaktadır. Ancak bunun sorumlusu Aile Hekimi ve Aile Sağlığı Ebe hemşireleri değildir.
AİLE HEKİMİ VE EBE HEMŞİRELERİN ÖZLÜK HAKKI SORUNLARI
Deprem sonrasında bölgede büyük fedakarlıklarla çalışan Aile Hekimliği hekim, ebe ve hemşireleri için hak edişlerin, depremden önceki son ayda yapılan ödemeler dikkate alınarak gerçekleşmesi uygulaması 1 Şubat 2024 tarihi itibari ile sona erdi. Ancak daha öncesinde de depremden sonra birim değiştiren hekim, ebe ve hemşireler için bu düzenleme uygulanmadı ve birim değişikliği yapan birçok arkadaşımız bu durumdan mağduriyet yaşamıştır.
Hak edişlerin son aydaki ödemeler üzerinden gerçekleşmesi uygulamasının yeniden ve gerekirse her il için ayrı düşünülerek düzenlenip uzatılması gerekmektedir.
Hekim, ebe ve hemşireler, deprem sonrası vefat, göç ve kayıplarla azalan nüfusları nedeniyle şubat ayı itibariyle ciddi hak ediş kaybına uğrayacaklardır.
Aile Sağlığı Merkezi yıkılan, malzemeleri çalınan birimler bir yandan bunların ödemesini gerçekleştirirken, bir yandan da düşük hak edişler ile çalışmak zorunda kalacaklardır. Bu durum bölgedeki arkadaşlarımız için büyük bir endişe kaynağıdır.
İDARENİN YANLIŞ, BASKICI VE ÇÖZÜM ODAKLI OLMAYAN UYGULAMALARI
Depremde ailesini ve yakınlarını kaybetmiş, evleri yıkılmış sağlık çalışanları depremin ilk gününden itibaren özveri ile sağlık hizmeti sunmaya çabalamışlardır. Konteynerlerde sular altında, kendi kalacak evleri bile yokken çalışan arkadaşlarımız, depremin gerçekleştiği 6 Şubat tarihinden itibaren,ancak 9 ay sonra aile hekimliği koruyucu sağlık hizmetleri ile ilgili sorunlar için idare ile resmi olarak görüşebildiklerini ifade etmektedirler.
Vefat, göç ve kayıplarla, kayıtlı nüfusunun çoğuna ulaşamayan aile hekimliği birimlerine, aşı oranınız düşük diyerek baskı yapılması arkadaşlarımıza yapılan bir mobbingdir. ASM’ si yıkıldığı için esas konumundan başka bir yerde konteynerlerde çalışmak zorunda kalan Aile Hekimliği Birimlerinin, aşı, izlem, performans ve teşvik hesaplamaları yeniden düzenlenmediği sürece, arkadaşlarımız deprem bölgelerinde idareler tarafından mağdur edilmiş olacaklardır.
ASM’ si yıkılan, malzemeleri kullanılmaz hale gelen veya çalınan hekimlerimiz, ‘Konteynerlerde çalışacaksınız, malzemelerinizi de kendiniz alacaksınız ‘tavrı ile karşı karşıya kalmaktalar.
Bölgedeki tüm hekim, ebe ve hemşireler deprem sürecinde illerindeki sağlık hizmetine en büyük katkıyı sundukları halde idareleri tarafından yalnız bırakıldıklarını ifade etmekteler.
Depremin yıl dönümünde Hatay Ve Kahramanmaraş’ta yaptığımız saha gezisinde bizlere eşlik ederek bilgilendiren Kahramanmaraş Aile Hekimleri Derneği Başkanı Dr. Merve Emlik, Kahramanmaraş Tabip Odası Başkanı Dr. Lütfi Tiyekli ve Hatay Aile Hekimleri Derneği Başkanı Dr. Nihat Fahlioğulları’na teşekkür ediyoruz.
