Tüm dünyayı etkisi altına alan coronavirüs tedbirleri kapsamında siyasi partilerin önerdiği ekonomik tedbir paketleri neler?
AKP Hangi Ekonomik Paketleri Önerdi?
Türkiye’de ilk vakanın görülmesinden bir hafta sonra Saray’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan başkanlığında Koronavirüs Zirvesi toplandı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, zirvenin ardından yaptığı açıklamada, 100 milyar TL’lik “Ekonomik İstikrar Kalkanı” adı verilen ekonomik tedbir paketini açıkladı. Buna göre;
-65 yaş üzeri vatandaşlara maske ve kolonya dağıtımı.
-Perakende, AVM, Demir-Çelik, Otomotiv, Lojistik-Ulaşım, Sinema-Tiyatro, Konaklama, Yiyecek İçecek, Tekstil-Konfeksiyon ve Etkinlik – Organizasyon sektörleri için Muhtasar ve KDV tevkifatı ile SGK primleri Nisan, Mayıs ve Haziran ödemeleri 6’şar ay ertelendi.
-Konaklama vergisi Kasım ayına kadar kaldırıldı.
-Otel kiralamalarına ilişkin irtifak hakkı bedelleri ve hasılat payı ödemeleri Nisan, Mayıs ve Haziran ayları için 6 ay süreyle ertelendi.
-İç havayolu taşımacılığında KDV oranı 3 ay süreyle yüzde 1’e indirildi.
-Nakit akışı bozulan firmaların bankalara olan kredi anapara ve faiz ödemeleri 3 ay ertelendi.
-İhracatçıya stok finansmanı desteği verilecek.
-Esnaf ve sanatkârların Halkbank’a olan kredi borçları 3 ay süreyle faizsiz olarak ertelendi.
-Kredi Garanti Fonu limiti 25 milyar liradan 50 milyar liraya çıkartıldı.
-Vatandaşlar için sosyal amaçlı kredi paketleri teşvik edilecek.
-500 bin liranın altındaki konutlarda kredilendirilebilir miktar yüzde 80’den yüzde 90’a çıkartıldı, asgari peşinat yüzde 10’a düşürüldü.
-Asgari ücret desteği devam ettirilecek.
-En düşük emekli maaşı 1.500 liraya çıkarıldı.
-Aile, Çalışma ve Sosyal Politikalar Bakanlığının belirlediği 2 milyon aileye 1.000 TL’er TL’lik nakdi destek yapıldı.
-2 aylık telafi çalışma süresi 4 aya çıkarıldı.
Ayrıca, dün TBMM’ye sunulan ve bugün Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşmelerine başlanan kanun teklifi ile;
-KYK borçları 3 ay faizsiz ertelenecek.
-Hazine taşınmazlarına ilişkin ödenmesi gereken bedeller ile ecrimisil bedelleri 3 ay faizsiz ertelenecek.
-Mesire yerleri ve Millî Parklar Kanununa tabi yerler ile belediye ve mahalli idare birliklerine ait taşınmazların 3 aylık kira bedelleri 3 ay süreyle ertelenecek. Faaliyetleri durdurulan işletmelerden kira bedelleri tahsil edilemeyecek. Su tüketim bedelleri 3 ay ertelenecek.
-Belediyeler ve bağlı kuruluşların gelir vergisi tevkifatı beyan ve ödeme süreleri, tüm sosyal sigorta prim ödemeleri 3 ay ertelenecek.
-Tarım satış kooperatifleri birliklerinin Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu kaynaklı kredi borçları faizsiz 2021 yılına ertelenecek.
-Turizm işletmelerinin Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği’ne yıllık aidatları 2020 yılında alınmayacak.
-Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı bünyesindeki engelli bakım merkezleri ve huzurevleri için aranan gelir ölçütleri ile ağır engellilik şartı 3 ay süreyle aranmayacak.
-3 ay süreyle toplu iş sözleşmesi yapılması, toplu iş uyuşmazlıklarının çözümü durdurulacak, grev ve lokavt yasaklanacak.
-Ücretsiz izne çıkarılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan işçilerde, İşsizlik Sigortası Fonu’ndan günlük 39,24 lira ücret desteği yapılacak. Ücret desteğinden yararlananların bakmakla yükümlüğü olduğu kişiler, genel sağlık sigortalı sayılacak.
-Kısa çalışma ödemesi, uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeden gerçekleştirilecek.
-3 ay boyunca işten çıkarmalar yasaklanacak. Bu sürede işverenler işçiyi kısmen veya tamamen ücretsiz izne ayırabilecek. Ancak, “ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzer sebepler” işten çıkarma yasağı kapsamının dışında tutuldu.
CHP Hangi Ekonomik Paketi Değerlendirdi?
Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, 23 Mart’ta bir basın toplantısı düzenleyerek partisinin Koronavirüs ile ilgili önerdiği 15 maddelik tedbirleri açıkladı:
1- Ekonomik ve Sosyal Konsey ivedilikle toplanmalı. Konsey toplantısına ilgili tüm taraflar davet edilmeli. Türk Tabipleri Birliği, Türk Eczacılar Birliği, Türkiye Ziraat Odaları Birliği, DİSK gibi, kimse dışlanmamalı.
2- Sağlık kuruluşlarının ve sağlık personelinin tıbbi ve konaklama ihtiyaçları öncelik ve ivedilikle karşılanmalı.
3- Kamu sağlık kuruluşlarındaki eleman açığı hızla giderilmeli, ayrıca KHK ile görevlerine son verilen ve haklarında kesin hüküm bulunmayan sağlık elemanları yeniden görevlerine iade edilmeli.
4- Askeri hastaneler süratle yeniden açılmalı.
5- Salgınla mücadelede merkezi yönetimle belediyelerin eşgüdüm içinde çalışmalarına azami dikkat edilmeli. İktidar partisinden olmayan belediyelerin sorunu aşmak için gösterdikleri çabalar engellenmemeli. Bu bağlamda;
6- Hazine ve Maliye Bakanlığı ve İller Bankasınca belediyelere yapılan ödemelerden bir yıl süreyle herhangi bir kesinti yapılmamalı. Belediyelerin borçlanma limitleri artırılmalı. Belediyelere ve Dağıtım şirketlerine ödenmeyen elektrik, su, doğalgaz faturaları nedeniyle borçlu olan konutların elektriği, suyu ve/veya doğalgazı kesilmemeli ve faiz işletilmemeli.
7- Cumhurbaşkanlığı veya Bakanlık kararlarıyla geçici olarak kapatılan işyerlerinde;
• Esnafın kira harcamaları (AVM’ler hariç) Maliye ve Hazine Bakanlığınca karşılanmalı.
• Bu işyerlerinde çalışan işçilerin ücretleri (kısa çalışma ödeneğinden yararlananlar hariç) asgari ücret üzerinden ve işyeri kapalı kaldığı sürece İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanmalı.
• Bu işyerlerinde çalışan işçilerin kredi kartı ya da tüketici kredisi borçları bankalar tarafından üç ay süreyle faizsiz ertelenmeli.
8- Çiftçilerin borçları yeniden yapılandırılarak, bir yıl süreyle faizsiz ertelenmeli.
9- Okulların tatil edilmesiyle ücret alamaz duruma düşen, sayıları 100.000’i bulan ücretli öğretmenler ile Halk Eğitimde görev yapan ve sayıları 90.000’i bulan kursiyer öğretmenlerin mağduriyetlerinin giderilmesi için yasal düzenleme yapılmalı.
10- Küçük ve orta boy işletmelerin (KOBİ) bankalardan kredi kullanabilmeleri için TBMM’nden “sicil affı” yasası çıkarılmalı.
11- Salgından en fazla etkilenecek turizm, eğlence, konaklama, ulaştırma gibi sektörlerin banka kredileri yeniden yapılandırılmalı. “Turizm Tanıtma Fonu” ve “Konaklama Vergisi” getiren yasa yürürlükten kaldırılmalı.
12- “Aile Yardımları Sigortası” yasası çıkarılmalı. Her yoksul aileye asgari 2.000 liralık gelir güvencesi sağlanmalı.
13- Sağlık personeline kriz süresince her ay iki maaş tutarında ödeme yapılmalı. Ayrıca “sağlıkta şiddeti önleme yasası” ivedilikle çıkarılmalı.
14- Kamu-Özel İş birliğiyle (KÖİ) yaptırılan yol, tünel, köprü, şehir hastaneleri ve havaalanlarının müteahhitlerine bütçeden yapılan Hazine garantili ödemeler bir yıl süreyle ertelenmeli ve garantiler Türk lirasına çevrilmeli.
15. Bu süreçte faaliyetlerine ara veren hiçbir işletme, çalışanlarının iş akdine son vermemelidir.
HDP Partisi Hangi Ekonomik Paketi Önerdi?
Halkların Demokratik Partisi 14 Nisan 2020 tarihinde TBMM’ye bir kanun teklifi sundu. HDP’nin önerileri şöyle:
1- İşten çıkarmalar yıl boyunca yasaklanacaktır.
2- Temel ihtiyaçlar dışındaki sektörlerdeki faaliyetler 30 Haziran 2020 tarihine kadar durdurulacaktır.
3- Salgın süresince işçiler ücretli izne çıkarılacaktır.
4- Tüm işsizlere ve 2.500 TL’nin altında geliri olanlara herhangi bir şart aranmaksızın doğrudan gelir desteği sağlanacaktır.
5- Geliri olmayan kadınlara her ay 2.500 TL doğrudan gelir desteği sağlanacaktır.
6- Salgın süresince, ülkemizde yaşayan mülteci ve göçmenlere, her ay 2.500 TL gelir desteği sağlanacaktır.
7- En düşük emekli maaşı 2.500 TL olacaktır.
8- Çiftçi borçları ertelenecektir. Çiftçi destekleri derhal ödenecektir.
9- Salgın süresince, tüm esnaflara her ay 2.500 TL doğrudan gelir desteği yapılacaktır.
10- Salgın süresince; bankalara olan kredi kartı, ihtiyaç kredisi ve diğer tüm krediler faizsiz ertelenecektir.
11- Salgın süresince, tüm kira ödemeleri durdurulacaktır. Yalnızca kira geliri ile geçinenler desteklenecektir.
12- Elektrik, su, doğalgaz, telefon ve internet ihtiyaç sınırına kadar ücretsiz olacaktır.
13- Asgari ücret vergiden muaf olacaktır.
14- Gençlerin Kredi Yurtlar Kurumu’na olan tüm borçları silinecektir.
15- Özel sağlık kuruluşları kamulaştırılacaktır.
İYİ Parti Hangi Ekonomik Paketi Önerdi?
İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, 20 Mart’ta bir açıklama yaparak önerilerini açıklarken, ayrıca İYİ Parti grubu 1 Nisan’da TBMM’ye bir kanun teklifi sundu. Buna göre, İYİ Parti’nin önerileri şöyle:
1- Asgari ücret gelir vergisinden muaf tutulsun.
2- KYK borçları bir yıl faizsiz ertelensin.
3- Kısa çalışma ödeneğinden yararlanma şartının kapsamı genişletilsin ve prim yatırma gün sayısı 450 günden 150 güne indirilsin.
4- Yap-işlet-devret modeliyle hayata geçirilen köprü ve otoyollar için ödenen garanti geçiş ücreti ödemeleri pandemi süreci geçene kadar durdurulsun.
5- Elektrik, doğalgaz ve su faturası tüketim bedelleri 1 Temmuz 2020 tarihine kadar ilgili bakanlıklar tarafından karşılansın, elektrik faturalarındaki TRT payı kaldırılsın, elektronik haberleşme ve fatura ödemelerinin gecikmesi halinde verilen hizmet durdurulmasın.
6- Salgın sürecinde bütün ürünlerden alınan KDV oranları yüzde 1’e düşürülsün.
7- Sağlık çalışanlarına yönelik şiddetin cezai müeyyideleri arttırılsın.
8- Salgın hastalıklarla mücadele ederken vefat eden sağlık çalışanları şehit sayılsın.
Akşener’in açıklayıp kanun teklifinde yer almayan öneriler ise şöyle:
-Sağlık çalışanlarına en az 3 ay süreyle birer maaş prim verilsin.
-Kamusal yükümlülüklerin ödemeleri için 1 yıl üzerinden vade farkı olmaksızın taksitlendirme imkânı sağlasın.
-Hazine, sıfır faizli bonoları ihtiyaç sahibi ailelere, hanenin büyüklüğüne göre orantılayarak dağıtsın.
-Ücretsiz izne çıkarılan, yevmiye ile çalışan, maaşı yaptığı satışa bağlı olan vatandaşların kredi kartı, tüketici ve ihtiyaç kredi ödemeleri 3 ay ertelenip, yeniden yapılandırılsın.
-Bütün emekli maaşlarına 500 lira zam yapılsın, muhtaç aylıkları 1500 TL’ye çıkarılsın.
-İhracatçı firmalara 6 ay sıfır faizli ve 1 yıl düşük faizli işletme kredisi imkânı sağlansın. KOBİ’lerin Halkbank’a olan kredi ödemeleri 3 ay ertelenip sıfır faizle yapılandırılsın.
-Çiftçilerin Ziraat Bankası’na olan kredi ödemeleri 3 ay ertelenip sıfır faizle yapılandırılsın.
Deva Partisi Hangi Ekonomik Paketi Önerdi?
11 Mart’ta kuruluşunu ilan eden Demokrasi ve Atılım Partisi’nin (DEVA) Genel Başkanı Ali Babacan, 17 Mart’ta yaptığı açıklamada, koronavirüs salgınına karşı alınacak önlemlere ilave olarak 14 maddeden oluşan ek tedbir paketi önerdi:
1- Krizden yoğun olarak etkilenecek firmalarda çalışanların işlerini kaybetmelerinin önüne geçilmelidir. Kısa çalışma ödeneği devreye sokulmalıdır. İstihdamla ilgili vergi ve primlerde muafiyet, indirim veya erteleme uygulamasına gidilmelidir.
2- Her türlü istihdam teşviki acilen devreye sokulmalıdır. İşsizlik fonu bugünler içindir.
3- Uzaktan çalışmaya imkân sağlayacak iletişim altyapısı güçlendirilmeli ve ucuzlatılmalıdır.
4- Uzaktan çalışanlar için sosyal güvenlik uygulamaları geliştirilmelidir.
5- Krizin etkileri azalıncaya kadar vergi ve diğer kamusal mali yüklerde muafiyet, indirim ve erteleme gibi yöntemler uygulanmalıdır.
6- Elektrik, su ve doğalgaz ödemeleri belirli sürelerle ertelenmelidir. Bu sebeple finansman ihtiyacı doğan dağıtım şirketlerine gereken destek verilmelidir.
7- Kredi kartı kullanımında ve tüketici kredilerinde kolaylaştırıcı önlemler alınmalıdır.
8- Bankaların, geçici ödeme sıkıntısı yaşayan firma kredilerini geri çağırmaları önlenmelidir.
9- Krizden yoğun olarak etkilenen sektör ve firmalara yönelik özel kredi destek programları acilen geliştirilmeli, Bankalar Birliği bu programların geliştirilmesinde öncü rol oynamalıdır. Bu amaçla, KGF ve diğer enstrümanlar adil ve şeffaf bir biçimde kullanılmalıdır.
10- Ödeme sisteminde ve likiditeye erişimde herhangi bir tıkanma oluşmaması için Merkez Bankası ile bankalar arasında ve bankaların kendi aralarında likiditeye erişim kanalları sürekli açık tutulmalıdır.
11- Merkez Bankası, döviz likidite yönetimini etkin bir şekilde yapmalıdır.
12- Korona salgını küresel bir risktir. 2008 krizinden sonra olduğu gibi, uluslararası kuruluşlar ve merkez bankaları başta olmak üzere, swap pencereleri gibi döviz likiditesine erişim imkanlarındaki gelişmeler yakından takip edilmeli, bu yöndeki çalışmaların içinde aktif biçimde yer alınmalı ve oluşturulacak imkanlardan azami ölçüde yararlanılmalıdır.
13- Kamu harcamalarının kompozisyonu, halkımızın sağlığına öncelik veren ve krizden etkilenen sektörlerde iş ve istihdam kaybını önleyecek bir anlayışla gözden geçirilmeli ve bu tür harcamalara öncelik verilmelidir.
14- Temel gıda ve tarım ürünlerindeki tedarik zincirini zayıflatacak kısıtlayıcı uygulamalardan kaçınılmalıdır.
Gelecek Partisi Hangi Ekonomik Paketi Önerdi?
Gelecek Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu, 17 Mart’ta yaptığı açıklamada, koronavirüs salgınının yarattığı ekonomik krizle ilgili alınması gereken tedbirleri 13 başlıkta sıraladı:
1- Sağlık harcamalarıyla ilgili olarak bütçede gerekli aktarmaların yapılması, ihtiyaç duyulan imkânların eksiksiz tedariki sağlanmalıdır.
2- Kısa çalışma ödeneğinin ivedilikle devreye sokulması gerekmektedir.
3- İşsizlik fonundan gerçekleştirilen ödeme şartlarının esnetilmesi ve ödeme sürelerinin artırılması yönünde tedbirler alınmalıdır.
4- Herhangi bir gelir sahibi olmayan ihtiyaç sahipleri için, yerel yönetimlerle koordineli bir şekilde her türlü sosyal yardımın yapılması sağlanmalıdır.
5- Finansal istikrarın korunması için, TCMB tarafından finansal sektöre yabancı para ve TL likidite sağlanmalıdır.
6- Hazine, TCMB ve BDDK tarafından hazırlanacak yeniden yapılandırma düzenlemeleri çerçevesinde, küçük ve orta ölçekli işletmelerimizin kredi faizlerinin silinmesi, anaparanın enflasyona endekslenmesi suretiyle taksitlendirilmesi imkânı getirilmelidir. Bu yeniden yapılandırma planının yükünün Hazinenin ikrazen sıfır reel faizli özel tertip devlet iç borçlanma senetleri ihracı yoluyla devlet tarafından paylaşması yerinde olacaktır.
7- TCMB, G-20 ülkeleri merkez bankaları ile koordineli olarak, Swap limitleri oluşturulması amacıyla girişimde bulunmalıdır.
8- Son yıllarda ulusal ve uluslararası para politikası ve rezerv yönetimi standartlarına aykırı uygulamalarla TCMB’nin müdahale kabiliyeti önemli ölçüde azalmış olsa da, önümüzdeki dönemde oluşabilecek piyasa oynaklıklarına karşı ihtiyaç duyulan müdahaleler zamanında yapılmalıdır.
9- Çalışan sayısını azaltmamak kaydıyla işveren tarafından ödenen sigorta primleri iktisadî faaliyette kalıcı toparlanma işaretleri görülünceye kadar alınmamalı ve süreçten etkilenen sektörlerde işverenlere kira desteği sağlanmalıdır.
10- Yeni bir vergilendirme takvimi oluşturulmalıdır. Beyan tahakkuk dönemi ile vergi ödeme dönemi arasında 15 gün süre olmalıdır. Süreçten olumsuz etkilenen mükelleflerin yıllık vergileri en az yılsonuna kadar ertelenmeli ve taksitlendirme imkânı sağlanmalıdır.
11- Maliye e-haciz işlemini en az 6 ay uygulamamalıdır.
12- Doğalgaz/elektrik faturaları için 6 aylık bir erteleme ve taksitlendirme imkânı getirilmelidir.
13- Yurt içi yerleşik yatırımcı tabanının kalıcı olarak tahrip olmasını, şirketlerin aşırı değer kaybetmesinin önlenmesi amacıyla, halka açık paylarını satın almak isteyen şirketlere bu paylar teminata kabul edilerek uygun şartlarla kredi sağlanmalıdır.
TİP Hangi Ekonomik Paketi Önerdi?
Türkiye İşçi Partisi (TİP), 9 maddelik önerilerini şöyle sıraladı:
1- Koronavirüse karşı en yüksek risk grubunda olan, ölümlerin en sık görüldüğü 60 yaş üstü ve kronik hastalığı olan yurttaşlara kullandıkları ilaçlar ücretsiz verilmelidir.
2- Tüm okullar ve üniversiteler eğitime en az iki hafta ara vermelidir.
3- Kalabalık ortamlarda çalışan emekçilerin tümüne en az iki hafta ücretli idari izin verilmelidir.
4- Sağlık emekçilerinin hastalıktan korunması, yurttaşlara en iyi biçimde sağlık hizmeti sunabilmesi için gerekli tüm ilaç, malzeme ve donanımlar sağlanmalı, sağlık emekçilerinin aşırı yoğunluktan olumsuz etkilenmemesi için iş rotasyonları yeniden düzenlenmelidir.
5- Kamu hizmeti veren tüm kurumlar dezenfeksiyon ve korunma amaçlı malzemelerle donatılmalıdır.
6- Dezenfeksiyon ve korunma amaçlı temel malzemeler karaborsa ve vurgunculuğa karşı halka ücretsiz sağlanmalıdır.
7- Borçlarından ötürü elektrik ve suyu kesilmiş yurttaşların kişisel hijyenlerini sağlayabilmeleri için bu hizmetlere erişimi sağlanmalıdır.
8- Salgının yaratacağı ekonomik yük, kamu ya da özel sektörde çalışan işçiler, emekçiler, emekliler, kent merkezlerinde ya da kırsal kesimde kendi işinin sahibi küçük işletme sahiplerince değil devlet tarafından karşılanmalıdır. Bu yük ek vergilerle halkın sırtına kesinlikle bindirilmemelidir.
9- Bugün ve gelecekte yaşanabilecek her türlü hastalık, salgın, vb. durumlara karşı halk sağlığını korumanın tek yolu olarak piyasacı anlayış terk edilmelidir.
Saadet Partisi Hangi Tedbiri Ekonomik Tedbiri Önerdi?
Saadet Partisi Genel Başkanı Temel Karamollaoğlu, kapanan iş yerleri ve esnafın kira harcamalarının Hazine ve Maliye Bakanlığınca karşılanmasını, çiftçilerin borçlarının yeniden yapılandırılmasını, başta çiftçi ve besiciler olmak üzere küçük ve orta boy işletmelere faizsiz ve uzun vadeli kredi imkânı getirilmesini, İşsizlik Fonu’nun kimsenin işsiz kalmayacağının garantisi olarak hayata geçirilmesini, her bir vatandaşa ayrım yapmaksızın 1000 TL karşılıksız nakit destek verilmesini istedi.
Etiketler: coronavirüs, coronavirüs haber, ekonomi, ekonomi haber
