Uluslararası sivil toplum kuruluşu SPARK’ın Avrupa Birliği’nin finansal desteğiyle düzenlediği ‘Türkiye’de İş Yaratma: Suriyeli ve Türk KOBİ’ler için Finansmana Erişim’ konulu konferans internet üzerinden gerçekleştirildi. Konferansta, Türkiye’deki Suriyeli ve Türk KOBİ’lerin bölgede daha fazla büyümek ve istihdam yaratmak için finansmana erişimlerini artırma konusundaki acil ihtiyaçları ele alındı.
Konferansta ilk kez, finansmana erişim, zorluklar ve çözümlerle ilgili yeni bir kapsam belirleme çalışması sunuldu. Online olarak gönderilen anket ve yüz yüze görüşmelerle yapılan araştırmalara dayanarak, her düzeyde KOBİ’lerin bankacılık ve finansman hizmetleri ile ilgili gündeme getirdiği temel sorunlar detaylandırıldı.
Rapora göre, KOBİ’ler önemli bir büyüme potansiyeline sahip, ancak bu konuda yapısal zorluklarla karşı karşıyalar: SuTP (Geçici Koruma Altındaki Suriyeli) statüsü; serbest dolaşım sınırlamaları, dil engelleri, Türk ekonomi sistemi hakkında bilgi eksikliği gibi kısıtlamalar anlamına geliyor. İşletmelerinin ve çalışanlarının kayıt altına alınması, vatandaşlık başvuru süreçlerinin yeteri kadar şeffaf olmaması gibi konuları da bu zorluklara ekleyebiliriz.
KOBİ Haritası: Suriyeli KOBİ’lerin %90’ı Türkiye’de kalmayı ve işlerini büyütmeyi düşünüyor
Online olarak gönderilen anket ve yüz yüze görüşmeler aracılığıyla aşağıdaki sonuçları elde ettik:
• Suriyeli işletmelerin %30’u start-up olarak kabul edilebilirken, %70’ini ise 100’den az çalışanı olan KOBİ’ler oluşturuyor.
• %40’ı gıda ve perakende, %20’si toptan ticaret, %20’si tekstil ve giyim imalatı, %10’u eğitim hizmetleri, kalan %10’u ise diğer sektörlerde faaliyet gösteriyor.
• Suriyeli işletmeler oldukça yeni ve neredeyse tamamı 2011’den sonra kuruldu. İşletme açılışlarının sayısı 2016-2017 yılları arasında zirveye ulaştı.
• Çalışan işçi sayısına göre işletmelerin %80’i mikro işletmeler, %18’i küçük işletmeler ve sadece %2’si orta ölçekli işletmelerdir.
• Hepsi yerel pazarı hedefliyor (sadece Suriyeli tüketiciler için) ve yalnızca %30’u yerel pazarların yanı sıra ihracat pazarlarını da hedeflediklerini iddia ediyor.
• %30’dan fazlasının lisansı bulunmamaktadır ve sadece %70’i Türk İş Kanunu’nun gerekliliklerine göre kayıtlıdır.
• Suriyeli KOBİ’lerin %90’ı, finansal kaynaklar ve işletmeleri için daha fazla alan sağlanırsa Türkiye’de kalmayı ve işlerini büyütmeyi düşünüyor.
Suriyeliler için finansal erişim sorunları
Finansal erişime gelince, sorunlar bir kredi kartı alırken veya para transfer etmek için bir banka hesabı açarken başlıyor. Bu amaçla, resmi kredilerin aile veya arkadaşlardan gelen gayri resmi krediler yerine işletmelerin kapasite geliştirilmesinde daha etkili olduğu düşünülse de, bir SuTP’nin banka kredisi alması neredeyse imkansız görünmektedir. Bankacılık açısından bakıldığında, Suriyeli KOBİ’ler borç veren için küçük ve riskli oldukları, güvenilirlikten yoksun oldukları, kayıtsız oldukları veya kayıtsız çalışanlarla çalıştıkları ve en önemlisi yaptırımlara maruz kalan bir ülkeden gelen yabancı oldukları ve çoğunlukla bankacılık açısından riskli ülkelere ihracat yaptıkları için göz ardı edilmektedir. Vatandaşlıktan çıktıktan sonra bile, yönetim kurulunda Suriyeli bir isme sahip olmak, uluslararası yaptırımlardan korkan bankalar için bir sorun teşkil edebilir.
Türkiye’deki Mülteciler İçin Finans ve Bankacılık
“Türkiye’deki Mülteciler için Finans ve Bankacılık” panelinde, Türkiye’nin 2010’ların başından bu yana 3,5 milyondan fazla mülteciye ev sahipliği yaptığı ve Suriyeli girişimcilerin 20.000’den fazla iş kurduğu belirtildi. Suriyelilere ait işletmeler için özellikle finansal hizmetlere ve kredilere erişimde önemli zorluklar devam etmektedir. Bu oturum, resmi bankacılık sektöründeki temel sorunları ele almak için atılacak gerekli adımlara ve yeni fintech teknolojilerine odaklanan zorluklara ve çözümlere genel bir bakış sunmaktadır.
Türkiye’deki Suriyeli Girişimciler için Zorluklar ve Fırsatlar
Panelde; KOBİ’lerin yönetmeliklere uyma, Türkiye pazarına ulaşma konusunda yaşadıkları ve hatta aynı sektördeki diğer Türk şirketlerinin karşılaştıkları güçlükler de ele alındı. Suriyeli girişimciler, günlük zorluklar ve Suriyeli girişimcilerin Türkiye ekonomisi için sundukları fırsatlar hakkında konuştular.
