6 Şubat depremlerinin ikinci yılında barınma krizi sürerken Samandağlı depremzede İsmail Zubari TOKİ’deki hak sahipliğinden ‘güvenmiyorum’ diyerek vazgeçti. Temmuz ayında Samandağ TOKİ’lerinin betonunda kayma olduğuna dair görseller basına yansımıştı. Öte yandan Hatay’da konutlara beton üreten birçok firmaya kalitesiz beton üretimi gerekçesiyle ceza kesildi.
6 Şubat 2023 tarihinde yaşanan depremde yerle bir olan Hatay’da bir tarafta konutlar inşa edilirken diğer yanda ise sağlamlılık ve güvenilirliği tartışılıyor. Samandağ’da evi yıkılan ve Toplu Konut’ta (TOKİ) hak sahibi olan İsmail Zubari, geçtiğimiz temmuz ayında Samandağ TOKİ’de demir ve betonun sağlam dökülmediğine dair çıkan görsellerden sonra TOKİ’deki hak sahipliğinden vazgeçti.
İşçiler eksik malzeme kullanıldığını iddia etmişti
Geçtiğimiz temmuz ayında Samandağ Mağaracık Mahallesi’ndeki TOKİ’lere dair fotoğraf, videolar medyaya düştü. Demirlerin bükük olduğu, betonun düzgün dökülmediği ve bu nedenle yer yer kaymaların olduğuna dair ortaya çıkan görsellerden sonra başta Samandağ olmak üzere birçok yerdeki TOKİ’lerin sağlamlığı konuşulmaya başlandı.
Hatta o dönem işçilerin ücretini alamaması nedeniyle ortaya çıkan olayda işçilerin avukatı Cuma Irmak, ağustos ayında yaptığı açıklamada, “İşçiler, projede 40 etriye (kolon ve kirişleri saran, inşaat çeliği donatısı) olduğunu ama bunun 20 etriyeye indirildiğini söylüyor. İşçiler binaları projeye uygun yapmak istiyor, tabii malzeme yetersiz kaldığından iş zamanında bitmiyor. Şirket de iş zamanında bitmediği için işçileri ücret vermeden çıkarıyor” ifadesini kullandı.
Beton firmalarına standart dışı cezası kesildi
Hatay Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından kentte faaliyet gösteren bir kısmı ruhsatsız olan taş ocağı ve beton santrallerinin firmalarına; özellik, performans, imalat ve uygunluk standardında belirtilen hükümleri karşılamadığı için idari para cezası kesildi. OYAK Nardüzü Beton, Yetimoğlu Hazır Beton, Kendirler Haddecilik, Çimsa, Kılıçlar Hurdacılık, Mimaray İnşaat, Özaykut, Çimko, Opal Beton, Özkul demir, Nas beton gibi firmalara kesilen cezalar Hatay Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü sayfasında yayınlandı. Hatta bazı firmalara 4-5 ay içinde iki defa ceza kesildi.
Samandağlı depremzede TOKİ’ye güvenmedi, hakkından vazgeçti
Samandağlı depremzede İsmail Zubari de bu olaylardan sonra hak sahibi olduğu TOKİ’den dilekçe vererek, hak sahipliğinden vazgeçti. İsmail Zubari ile depremi, TOKİ’den vazgeçişini, ikinci yılda Hatay’da yaşamı konuştuk. Hiçbir zaman TOKİ’leri seven bir insan olmadığını, toprak insanı olduğunu vurgulayan Zubari, “Biz toprak insanıyız. Komşularımızla, dostlarımızla, tanıdıklarımızla bir arada yaşamayı, eski mahalle kültürünü yaşatmayı arzu eden bir yapımız var. Dolayısıyla depremden sonra ne olup ne olacağını bilmediğimiz için yine de TOKİ’ye başvuru aptım. Bundan vazgeçebileceğimizi biliyordum, sormuştum baştan. Çünkü oradaki TOKİ’lerde demir eksikliğinden ziyade beton dökülürken beton sağlam dökülmediğini, bazı yerlerde demirlerin göründüğünü ve kaymaların olduğunu ortaya çıktı. Ben zaten TOKİ sıcak bakmıyordum sonradan görüntüler ortaya çıkınca TOKİ’de vazgeçtiğimi ifade eden paylaşımlarım oldu ve vazgeçtim. Kendi parselimde yerinde dönüşüm hakkımı kullanacağım” diye konuştu.
“Beton firmalarına ceza kesilmesi ciddi bir sorundur”
İsmail Zubari’nin TOKİ’deki hak edişten vazgeçmesinde beton firmalarına kesilen cezaların etkisi de büyük. Firmalara ceza kesilmesinin büyük bir olay olduğunu ve hala hiçbir yetkiliden bu konuya dair cevap gelmediğini vurgulayan Zubari, şöyle konuştu:
“Ben TOKİ’de hak sahipliğinden vazgeçtim, güvenmiyorum. Bazı firmalara beton kalitesi açısından cezalar kesildiğine dair haberler okuduk. Bu konuda bir ceza kesilmişse demek ki ortada ciddi bir sorun var. Bu konuda yetkililerin halka gerekli aydınlatmayı yapması lazım. İkincisi bu ceza kesilen firmalar daha önce beton döküp inşaat yapılmışsa ben o inşaatta hangi güvenceye dayanarak oturacağım. Dediğim gibi ben eski komşularımla, mahalle kültürünü, şehrin ruhunu yaşatmak istiyordum. Güvenli olmadığını da düşününce vazgeçtim.”
“Depremzedelere özel yasalar çıkarılmalı”
İsmail Zubari’nin evi yıkılınca depremin ilk zamanlarında bir süre çadırda, arabada, serada kaldı. Sonra bir konteyner edinen Zubari, bahçesine konteynerden yaşam alanı yaptı. TOKİ’den vazgeçince yerinde dönüşüm için başvuru yaptı, beklemede:
“Yeni yeni kendimizi toparlıyoruz ancak kredileri nasıl ödeneceği konusunda bir çekincemiz var. Maddi olarak zaten yeterli birikimimiz yok. Eksik kalan parayı nasıl tamamlayacağız bilmiyoruz. Bankaların bu konuda bize ne gibi desteği olacak ki olacağını da zannetmiyorum. Bu konuda devlete özel bir yasa çıkarıp depremzedelere özel uygun kredi çekebileceği bir kanun yapması gerekir. Yoksa birçok depremzede hiçbir şekilde yerinde dönüşümden yararlanıp, kendine ev yapma imkânı yok.”
Zubari, hala çadırda, konteyner kentlerde yaşayan birçok insan olduğunu, kendisinin bahçesine konteynerden de olsa bir ev, çatı yapabildiği için şanslı görüyor:
“Oradaki insanlar çok zor durumda. Bir konteynerde hayatın ne kadar sağlıklı olabilir, yaşayan bilir. İnsanlar hayatlarını, umutlarını kaybetmiş bıkmışlar. Nitekim haberlerde okuduk bazı intiharlar oldu. İnsanların psikolojisi bozuk. Burada insanların her şeye ihtiyacı var hala. İki yıl geçti ama insanlar hala belirsizlik içinde.”
